Sean Brock: over het behouden van onze eetcultuur en daarmee onze geschiedenis

Het is inmiddels al vaker gezegd: 2020 was een raar, bijzonder, ietwat verloren jaar. Mensen werden gedwongen om na te denken over waar ze hun tijd aan besteden: Is dit alles? Is dit écht wat ik wil? Vergeten interesses werden opgepakt en de liefde en het plezier weer teruggevonden. Naast het vinden van een nieuwe hobby of tijdverdrijf exploderen de cijfers van alle On Demand services. Netflix en Disney+ doen erg goede zaken sinds de pandemie echt begon. En over hun wil ik het hebben in deze blog, en dan speciaal over Netflix. In hun gigantische aanbod heb ik enkele diamanten van kijkplezier gevonden en dan met name deze: Chef’s Table: Sean Brock. Een serie die wereldsterren uit de keuken van dichtbij volgen. Niet zomaar een documentaire, maar een echt eerbetoon.

De Appalachen, Virginia, Verenigde Staten. Een plek omhult door mysterie, waar de mythische Bigfoot nog wekelijks wordt gespot, de mensen Godvrezend zijn en de dorpen en bergen altijd met mist en muggen zijn bedekt. Een gebied van pure armoede, hard werken, weinig opbrengsten. Waar ijzer en koolmijnen decennia de grote werkgevers waren, maar die nu langzaam leeglopen en de bevolking werkeloos raakt. Dit was ook de geboortestreek van Sean Brock, een van de hoogst aangeschreven chefs van de VS van de afgelopen jaren. Een voorbeeld van een nieuwe generatie chefs, die niet alleen het eetbord, maar ook de VS zelf veranderen. Hij pakt traditionele recepten uit zijn jeugd, uit ‘’The Southern States’’ en bouwt ze opnieuw op, vertelt hun verhaal opnieuw, en over verhalen vertellen gaat deze blog.

De Zuidelijke staten van de VS, hoe je het ook doet en probeert; je ontkomt er niet aan, de geschiedenis kleeft nog aan alles wat er te vertellen valt over deze staten. Over de politieke debatten die recent weer worden gevoerd, over de cultuur, over het onrecht dat zovelen is aangedaan. Sean Brock erkent niet alleen deze geschiedenis, hij vertelt het ook. Niet vanuit trots, niet om mee te pronken, maar gewoon als de verhalen zoals ze zijn. Hij groeide een groot deel van zijn jeugd op bij z’n oma: er was armoede, er moest hard gewerkt worden. Dat betekende zelf eten kweken en oogsten. Hier leerde hij over gewassen, wanneer wat het beste groeit, hoe ze te planten en te onderhouden. Hij leerde over conserveertechnieken, bereidingen, over gewassen die velen vreemd zijn, maar die ze wel moesten houden om te kunnen overleven.                                       

Hij leerde over de slaven die werden verscheept naar de plantages in het Zuiden van de VS. Hoe ze hun eigen gewassen meenamen, hun eigen recepten. Hoe Okra uit West Afrika door de slaven is geplant in de VS en hoe dat nu nog een basis-ingrediënt is in de lokale recepten. Hij leerde hoe gewassen en gerechten mixten tussen de oorspronkelijke bewoners, de slaven en de witte Amerikanen. Na de Amerikaanse burgeroorlog eind 19^e eeuw werden de slaven vrijgemaakt. Ze trokken naar de steden, weg van de plantages, op weg naar een betere toekomst. Zij die achterbleven onthielden deze recepten en eetculturen, cultiveerden wat ze kenden, ze moesten wel om te kunnen overleven.

Sean Brock kent niet alleen deze verhalen, hij ziet er ook het belang van in. Voedsel is meer dan alleen iets om te eten. Voeding en eetgewoontes zijn verhalen en geschiedenis, overleveringen van onze gezamenlijke geschiedenis, onze menselijke expansie, het is cultuur in een tastbare vondst.

Er is een rijstcultuur in de Zuidelijke Staten omdat er slavernij was, omdat er pure armoede was. Waar wij romantisch wegdromen bij het idee van volkstuintjes om iets voor onszelf te verbouwen was het tot enkele generaties terug voor veel mensen nog pure noodzaak. Je moest wel iets verbouwen, je moest wel weten hoe te wecken en te drogen en te roken. Je moest groene vingers hebben om te overleven. Veel comfort food van nu zijn de armeluis gerechten van vroeger, en in ons onbewuste moeten we dit nog weten denk ik, om die connectie met vroeger, met onze voorouders te maken en te houden.

Sean Brock serveert met trots hedendaagse versies van ‘’Hoppin John’s’’ (een rijst en linzen gerecht). Niet om te herinneren aan alle ellende, maar om al die verhalen, al die families te eren. Hij eert zijn oma, hij eert de families uit de valleien die elk hun eigen zaden en gewas rassen cultiveerden, hij eert de verhalen en familiegeschiedenissen, hij eert voorgaande generaties, die hun kinderen wegwijs maakten zodat zij het weer zouden doorgeven aan de volgende generaties. Sean eert de kettingen die de geschiedenis aan elkaar linkt, de ongeschreven overlevering van de mens op een bord. Hij beschermt, redt, ontdekt en bewaart cultuur.

Ik vind dit een heerlijke aflevering die mij erg inspireert. De passie van Brock komt zowat uit het scherm op je af, je voelt zijn energie, je begrijpt zijn verhaal en met wat voor belangrijks hij bezig is. Je gelooft niet alleen zijn boodschap, maar je raakt overtuigd van het vergankelijke van mensen hun eetculturen en gewoontes. Ik kan ook niet anders dan nadenken over onze Nederlandse eetgewoontes: Waar komen ze vandaan? Hoe is dat zo gelopen? Wat zijn we al verloren? Wat kunnen we nog redden en weer terughalen?

Ik moet denken aan mijn opa: hoe hij een volkstuintje had, dat ik soms mocht helpen met oogsten en zaaien. Ik dacht altijd dat het een hobby van hem was, net als van zoveel opa’s en oma’s in Nederland. Nu ik ouder ben weet ik van de armoede uit zijn jeugd, hoe hij de volkstuin niet alleen had voor recreatie, maar vooral om in zijn eigen voeding te voorzien. Was het op latere leeftijd een hobby van hem? Ja, absoluut, maar wel een geboren uit zijn eigen verleden.

Ik ben benieuwd hoe dit verhaal van Sean Brock naar Nederland te vertalen is en ben van plan om in de toekomst vaker een aantal blogs aan dit onderwerp te besteden. Ik vind het fantastisch dat dit allemaal teweeg is gekomen door een avondje Netflixen, heerlijk die inspiratie en energie.

Heb jij nog een kijk tip waar je geïnspireerd door raakte? Ik ben erg benieuwd wat mensen zoal raakt en hoor graag van je in de comments. Of heb je zelf in de familie ook een soortgelijk verhaal? Ook dat lees ik graag terug van je!